جوان آنلاین: تعارض سازمان منافقین (مجاهدین خلق) با نظام جمهوری اسلامی فرآیندی پیچیده، چندلایه و بسیار هوشمندانه و مهندسی شده بوده که بسیاری از ابعاد آن هنوز بازگو نشده و نه فقط نسلهای پس از انقلاب که قاطبه مردم از آن بیخبرند.
منافقین و سرکردهاش مسعود رجوی، در سالهای ابتدایی دهه ۶۰ و به ویژه همان سالهای اول و دوم این دهه، انواع و اقسام خباثتها و جنایتها را در حق انقلاب و مردم ایران روا داشتهاند که در نوع خود عجیب و غریب و باورنکردنی به نظر میرسد. برای مثال، در قالب طرحی موسوم به «زدن سرانگشتان اختناق» به هر کسی که ظاهری موجه و حزباللهی داشت حمله میکردند و مورد سوءقصد قرارش میدادند. به عبارت بهتر، داشتن ریش و محاسن یا سرکردن چادر میتوانست توجیه ترور باشد.
یکی دیگر از طرحهای این سازمان مخوف جهنمی «عملیات مهندسی» نام داشت که قرار بود با دستگیری، تحت فشار گذاشتن و شکنجه عوامل امنیتی جمهوری اسلامی، به اطلاعات و وقوف از توان و برنامههای نظام پی ببرند. یکی از بخشهای این عملیات که با نظارت منافقی به نام مسعود قربانی و دستگیری دو پاسدار جوان به نامهای طالب طاهری و محسن میرجلیلی آغاز شد، به فاجعهای ختم گردید که تاریخ از بازگو کردن آن شرم ندارد.
منافقین فجیعترین و شنیعترین شکنجهها و آزارهای جسمی را روی این دو پاسدار جوان کمیته انقلاب اسلامی پیاده نمودند و برگ ننگین دیگری را به کارنامه سیاهشان منضم کردند. طرح عملیات مهندسی البته با دستگیری تمامی عوامل آن (به جز معدودی مانند قربانی که بعدها در عملیات مرصاد کشته شد) در همان گامهای اول ابتر ماند و دیگر ادامه پیدا نکرد، اما جراحتی شد بر روح جامعه و مردم ایران.
سریال «عملیات مهندسی» به کارگردانی سروش محمدزاده و با نقشآفرینی بازیگرانی مانند حمید گودرزی، یوسف تیموری، نادر سلیمانی، علی دهکردی، مریم سعادت، محمود پاک نیت، شهین تسلیمی، رضا فیاضی، ثریا قاسمی، محمد فیلی و سوگل طهماسبی با محوریت همین عملیات ساخته شده است و این شبها روی آنتن شبکه ۳ میرود.
پیش از نقد محتوایی و ساختاری سریال عملیات مهندسی باید به یک نکته مهم اشاره داشت و آن لزوم نگاه جدی به سازمان مجاهدین خلق و اعضای این فرقه تروریستی است. متأسفانه در سالهای اخیر و به ویژه در سینما نگاهی سخیف و کمیک به این سازمان و اعضایش حاکم بوده است که شاید در نگاه اول، جالب و خلاقانه هم به نظر برسد، اما در واقع، به نوعی کوچک کردن دشمن و البته سبک شمردن ایثارها و جانفشانیها برای خنثی و بیاثر کردن فتنهها و خباثتها و تثبیت انقلاب اسلامی است.
تصویری که از اعضای منافقین در فیلمهایی مانند «هزارپا» و «فسیل» به تصویر کشیده شده، ممکن است بیش از آنکه اسباب خنداندن مخاطب را فراهم آورد، این پرسش را در ذهن او متبادر کند که پس این همه شهید و جانباز و رشادت از برای چه بوده؟ مبارزه با سازمانی که اعضایش عصارهای از حماقت و بلاهت هستند؟!
خوشبختانه سریال «عملیات مهندسی» نگاهی کاملاً جدی و صریح به منافقان و مواضعشان داشته و روی یکی از عملیاتهای آنها دست گذاشته که قبلاً لااقل به شکل داستانی مورد پردازش قرار نگرفته است. این نگاه جدید البته میتوانست در قالب فیلمنامه بهتری به بینندگان تلویزیونی ارائه شود؛ فیلمنامهای که اگر از ریتم و ضرباهنگ مناسبتری برخوردار بود، به طور قطع میتوانست قصه خود را در شکل و شمایلی جذابتر در معرض دید مخاطبان جعبه جادویی قرار دهد.
استقبال مردم از «عملیات مهندسی» تا به اینجای کار نشان میدهد که فیلمنامه سریال از شروط لازم و اولیه برای جذب مخاطب برخوردار بوده است. اصولاً ساخت آثار نمایشی قوی و جذاب در گذشته با محوریت سازمان منافقین چه در سینما و چه تلویزیون، تولید فیلم و سریالهای جدید در این حوزه را دشوار و منوط به خلاقیت، هوشمندی و داشتن ایدههای نو و ساختارهای جدید کرده است. شاید سروش محمدزاده در مقام کارگردان با دقت و وسواس بیشتر، حاصل کار از آنچه هست با کیفیتتر و تماشاییتر هم میشد. این لحاظ وسواس و تامل بیشتر شاید در انتخاب بازیگران هم باید اعمال میشد.
برای مثال، حمید گودرزی در نقش سرتیم اطلاعاتی نتوانسته کاراکتر ملموس و باورپذیری را از یک مأمور امنیتی با توجه به مقطع زمانی که شخصیت در آن زیست میکند، ارائه دهد. همچنین حضور نادر سلیمانی در ترکیب بازیگران سریال آن هم در قامت یکی از اعضای اتاق فکر منافقین تکرار مکررات است. سلیمانی همین اواخر تقریباً شبیه به این نقش، یعنی یک نیروی متفکر را در فیلم «ضد» ایفا نموده است و در سریال «عملیات مهندسی» فقط خودش را تکرار میکند. با این حال، تمرکز به مقطع حساسی از تاریخ انقلاب و پرداخت به واقعهای کمتر بازگو شده از جریان نفاق در آن دوران، نقطه قوت و امتیازی است که سریال «عملیات مهندسی» از آن بهره میبرد.
تبیین آنچه رفته تا درخت انقلاب تناور شود و ریشه بگیرد و آشنایی با جریان نفاق و گروهکهایی که در آن سالها فعال بودهاند و از هرگونه خباثت و فتنهای فروگذار نکردهاند، از واجباتی است که چه بهتر در چهارچوب جذابی مانند فیلم و سریال منتقل شود. این موضوع به ویژه برای نسلهای جوان اهمیتی دوچندان پیدا میکند، خاصه در این روزگار که منافقین میکوشند با ابزار ماهواره و شبکههای اجتماعی، سفیدسازی و جعل واقعیت کرده و خود را از گذشته سیاهشان مبرا سازند.
سریال «عملیات مهندسی» هر شب حول و حوش ساعت ۲۱ روی آنتن شبکه ۳ میرود.